‘Oorlog heeft een rooskleurige toekomst’

Schoonheid heeft haar gezicht verbrand, drawing Ursula Neubauer

‘Oorlog heeft een rooskleurige toekomst’

Alleen iemand die de weerzinwekkende gevolgen van oorlog niet zelf heeft meegemaakt kan zo iets schrijven. Het is de Leidse Oorlogsprofessor Frans Osinga die, net als iedere kersverse hoogleraar, zijn oratie besluit met een opwekkende noot over de toekomst van zijn vak, oorlog, die is niet gitzwart noch bloedrood maar ‘rooskleurig’. Hoe verzin je het? (Militaire Spectator 16 juni 2020).

Commodore Osinga (1963) was van 1986 tot 1994 operationeel jachtvlieger op de NF-5 en de F-16, daarna studeerde en doceerde hij in Breda, Alabama en Leiden in Bachelor en Master programma’s over internationale veiligheid, contemporaine oorlogvoering, militaire strategie, militaire innovatie en defensiebeleid. Zelf vindt Osinga dat hij oorlog weldegelijk heeft meegemaakt, niet alleen hij ook wij, de kernboodschap van zijn oratie (11-10-2019) luidt: ‘Samen met vele andere Europese landen is Nederland sinds het uitbreken van de vrede op 9 november 1989 (de val van de Berlijnse Muur) al 30 jaar in oorlog. Dat is schuil gegaan’, zo heeft Commodore (rang van brigadegeneraal bij de luchtmacht) Osinga krijgswetenschappelijk vastgesteld: ‘onder labels van vredesmissies of humanitaire interventies, maar het was terdege oorlogvoering’.

Zelfs drie verschillende soorten oorlog in drie verschillende periodes:

Vredesinterventies in de Balkan (1990-2001), begonnen met de Operatie Deny Flight in opdracht van de UN ter beëindiging van de burgeroorlog in Joegoslavië, na Srebrenica escalerend tot bombardementen door Allied Forces van de NATO.

Global War on Terror (2001-2014), begonnen na 9/11 in Afghanistan, de Operatie Enduring Freedom tegen de Taliban en al-Qaeda, met de zogenaamde trainingsmissie van de NATO die achteraf toch vooral een vechtmissie bleek te zijn met grondtroepen en luchtsteun.

Hybrid Warfare door ISIS en Rusland (2014-nu) gevoerd met conventionele wapens in combinatie met terrorisme, paramilitaire en subversieve acties, psychologische en cyber oorlogvoering, bestreden door de VS samen met 15 bondgenoten in de Operatie Inherent Resolve met grondtroepen en bombardementen in Irak en Syrië.

Bovendien, zo waarschuwt professor Osinga, was na de val van de Berlijnse Muur de koude oorlog even in de doofpot, nu laait het nucleair wapengekletter door Rusland (en China) weer in alle hevigheid op.

Hoe komt het toch dat wij vijfenzeventig jaar dachten in vrede te leven? Osinga deed een krijgswetenschappelijke literatuurstudie met meer dan tweehonderd referenties (vooral uit de USA) en komt tot acht redenen voor onze ontkenning van oorlog. 1. ‘Hard power’ verloor z’n legitimiteit vooral door Vietnam, de vredesbeweging tegen de koude oorlog, de neutronenbom en de kruisraketten; 2. meedoen aan vredesmissies was ‘oorlog naar keuze’ in plaats van ‘oorlog uit noodzaak’; 3. het westers superioriteitsgevoel leidt tot risicomijding; 4. oorlogshandelingen worden eufemistisch ‘humanitair’ en ‘wederopbouw’ genoemd; 5. ons leger bevindt zich buiten beeld (zelfs buiten NATO grenzen); 6. ‘overgevoeligheid’ (zijn woorden) voor burgerslachtoffers; 7. twijfel over doelstellingen en strategie (Srebrenica); 8. het idee dat echte oorlogen met manschappen en machines onder leiding van generaals aan de frontlinie op het veld niet meer bruikbaar zijn om internationale conflicten te beslechten.

Dat laatste bestrijdt Commodore Osinga tensteligste: ‘In 2003 bleek The New American Way of War uiterst succesvol. In slechts enkele weken werd het Irakese leger verslagen en Saddam Hoessein ten val gebracht.’ Alleen met ‘total war’, van land, zee en luchtmacht en alle moderne technische middelen, inclusief drones en ‘targeted killing’, is succes verzekerd. Alsof hij nog hoog en droog in de cockpit van zijn F-16 zit, rapporteert Osinga niet zonder trots: Allied Forces verdreef Milosevic; Enduring Freedom versloeg de Taliban; Unified Protection maakte een eind aan het Gaddafi regime en Inherent Resolve versloeg ISIS in Syrië en Irak. Ja ja, als je maar hoog en hard genoeg voorbij vliegt lijkt oorlog kennelijk ‘rooskleurig’.

Moed kunnen we Osinga niet ontzeggen, hij komt er tenminste eerlijk voor uit dat wij in oorlog zijn en ook wat zijn missie is: oorlog weer bespreekbaar maken. Dan is het misschien interessant vast te stellen wat hij verzwijgt.

Het voorkomen van oorlog; in Groningen was Bert Röling hoogleraar polemologie, de wetenschap van oorlog en vrede, hij was rechter in het Militair Tribunaal van Tokyo dat na de Tweede Wereldoorlog Japanse oorlogsmisdadigers berechtte. Elders had je vredesactivisten zoals Philip Everts in Leiden, Leon Wecke in Nijmegen en aan de VU Mient Jan Faber, maar met diens overlijden ging het Nederlands vredesonderwijs en onderzoek ter ziele. Osinga betreurt dat niet. Gelukkig is er nog altijd de Cleveringaleerstoel in Leiden.

Oorlogsmisdaden; het handvest van de VN verbiedt oorlog als middel om internationale conflicten te beslechten. In dat licht zou Osinga de Amerikaanse interventies die hij succesvolle oorlogen noemt kritischer moeten bekijken. Ook het verwijt van Amnesty International dat burgerdoelen worden bestookt met clusterbommen wordt door Osinga genegeerd.

Vluchtelingen; Osinga noemt vluchtelingenstromen uit falende staten rondom Europa als rechtvaardiging voor militair ingrijpen, maar de miljoenen vluchtelingen die juist ontstaan door onze bombardementen verzwijgt hij.

PTSS; ‘Oorlog werkt generaties lang door. Nu, 75 jaar na onze bevrijding, zit de oorlog nog steeds in ons’, zei de koning op de Dam. Daarmee herinnerde hij ons aan de weerzinwekkende gevolgen van oorlog, nu herdenken we 25 jaar Srebrenica en het enorme leed voor alle betrokkenen, militairen en burgers, voor vele generaties. maar kennelijk staan ze nog steeds niet op de agenda van Osinga’s krijgswetenschappen.

Het militair industrieel complex; ‘Oorlogsgeweld is op zijn retour’, concludeerde Steve Pinker op basis van statistieken over de afgelopen 10.000 jaar. Het hele Amerikaanse militair industrieel complex viel over hem heen. Als Pinker gelijk heeft drogen alle subsidies op die Amerikaanse industrieën en universiteiten ontvangen onder de vlag van ‘National Security’. Nu doet Osinga nog een duit in het zakje: oorlog is voor altijd, kijk maar naar de laatste dertig jaar, en oorlogvoeren op z’n Amerikaans heeft een rooskleurige toekomst.

Frans W. Saris